پیام مدیریت

*بسم الله رحمان رحیم*

باسلام خدمت دوستداران زمین ایران خبر ها و فعالیت های زمین شناسی رو اینجا پیدا کنید
بحث در مورد زمین آزاد
باادب که هستین دیگه ....
هیچی با زمین  خوش باشین

10ماده گران قیمت جهان

پادماده

شتاب دهنده ذرات، پادماده می سازد

قیمت: حدود 100 تریلیون دلار برای هر گرم

پادماده- که درواقع تصیر وارونه ماده موجود است- به سختی به وجود می آید؛ فیزیکدان ها تنها می توانند آن را در بزرگ ترین شتاب دهنده ذرات جهان، یعنی برخورددهنده بزرگ هادرونی (LHC) بسازند. در حال حاضر تنها می توان حدود یک میلیاردم گرم از پادماده بسیار کمیاب را در سال به وجود آورد. درواقع پادماده آن قدر کمیاب و نادر است که استفاده احتمالی از آن چندان مورد بررسی و اکتشاف قرار نگرفته است. یکی از حوزه هایی که پادماده می تواند در آن استفاده عملی داشته باشد،درمان سرطان است. محققین متوجه شده اند که پادماده جهت دهی شده به سوی تومورها می تواند به شکل موثر سلول های سرطانی را از بین ببرد، گرچه استفاده گسترده از این ماده به این زودی ها اتفاق نخواهدافتاد.

---

2- کالیفرنیم

عنصر رادیواکتیو یابنده طلا در فضا

قیمت: 27 میلیون دلار برای هر گرم

کالیفرنیم (با عدد اتمی 98) یک عنصر دست ساز انسان است که دانشمندان از طریق بمباران اتمی عنصر شیمایی کوریم با ذرات آلفا آن را تولید می کنند. نتیجه این آزمایش، عنصری رادیواکتیو است که تاکنون ده ایزوتوپ آن شناسایی شده و می توان با استفاده از آن، سرطان را درمان کرد یا طلا و نقره را در آلیاژها یا نفت را در انتهای یک چاه عمیق کشف کرد. با اینکه کالیفرنیم به شکل مصنوعی روی زمین ساخته می شود، برخی از ستارگان در فضا که به شکل شبه نواختر منفجر می شوند، می توانند آن را در فضا تولید کنند. 

---

3- الماس

سخت ترین ماده روی زمین

قیمت: 210 هزار دلار برای هر گرم

سختی مواد معدنی را از طریق معیار موز (Mohs) می سنجند. براساس این معیار، الماس با سختی 10، سخت ترین ماده روی زمین است. این ماده که بر اثر فشار فوق العاده پوسته داخلی زمین به وجود می آید، بسیار سخت است و چندان هم کمیاب نیست. سختی این ماده آن را برای استفاده های صنعتی بسیار مناسب کرده است.

نزدیک به 70 درصد از تمامی الماس های استخراج شده در هر سال در ابزارهایی مانند دریل دندانپزشکی و اره های بسیار ظریف استفاده می شود. الماس را براساس چهار فاکتور قیمت گذاری می کنند: رنگ، شفافیت، تراش و وزن (به قیراط). الماس های درشت و بدون رگه معمولا گران تر هستند، چون کمیاب هستند.

---

4- تریتیم

ایزوتوپ انفجاری که باعث درخشش عقربه های ساخت می شود

قیمت: 30 هزار دلار برای هر گرم

اگر عقربه های ساعت شما در تاریکی می درخشد، پس یعنی مقدار اندکی از ایزوتوپ رادیواکتویر تریتیم را در اختیار دارد.این هیدروژن نوع سنگین در راکتورهای اتمی ساخته می شود و یکی از عناصر کلیدی در بمب های هسته ای هم هست. ولی لازم نیست از ساعت خود بترسید و آن را دور بیندازید؛ چرا که امواج بتای آن آنقدر ضعیف هستند که نمی توانند از سطح پوست انسان فراتر بروند. تریتیم تنها زمانی برای سلامت مضر می شود که آن را تنفس کرده یا ببلعید.

---

5- پلوتونیم

نیمه پر لیوان

قیمت: 11 هزار دلار برای هر گرم

شاید پلوتونیم رادیواکتویر شهرت بدی داشته باشد، اما این عنصر برای دانشمندان بسیار مهم و غیرقابل جایگزین است. معمولا از این عنصر در کلاهک سوخت راکتورهای هسته ای استفاه می شود. اما پلوتونیم سوخت ماهواره ها هم هست و منبع انرژی کارآمدی برای سفرهای راه دور محسوب می شود. همین حالا باتری های پلوتونیم انرژی کاوشگر وویجز 1 را تامین می کنند؛ کاوشگری که به دورترین فاصله از منظومه شمسی دست یافته و احتمالا باتری های پلوتونیمی تا 2025 آن را زنده نگه می دارند.

---

6- یاقوت سرخ

بلور سرخ کمیابی که در آمریکا یافت می شود.

قیمت: 10 هزار دلار برای هر گرم

یاقوت سرخ آن قدر کمیاب است که تاکنون در مناطق بسیار معدودی از جهان کشف شده و بیشتر در معادن ایالت یوتاو نیومکزیکو  آمریکا یافت می شود.این بلور سخت جان که در ساخت جواهرات استفاده می شود، کمی از الماس نرم تر، اما نسبت به آن بسیار کمیاب تر است. یاقوت ها گروهی از مواد معدنی هستند که شکل خاص آنها رنگ های متنوعی دارد؛ اما وقتی ناخالصی داشته باشند، شفافیت خود را از دست می دهند. با اینکه بیشتر یاقوت ها سبز یا آبی هستند- یعنی زمد و ساقیر- اما یاقوت قرمز رنگ ویژه خود را مدیون وجود آهن، کرومونیوم، کلسیم و منگنز است.

---

7- هلیم 3

ایزوتوپ کمیابی که رو به کاهش است

قیمت: 2 هزار دلار برای هر گرم

هلیم 3 وقتی به وجود می آید که تریتیم رادیواکتیو فرو می پاشد. این ماده برای دانشمندان بسیار جذاب است، چرا که می توان از آن در خلق انرژی پاک همجوشی استفاده کرد. اما متاسفانه هلیم 3 به شکل طبیعی بسیار کم روی زمین تولید می شود. از سال 1989 ناسا پروژه ای به راه انداخته است تا احتمال استخراج این ماده را از سطح ماه بررسی کند؛ هلیم 3 بر اثر بادهای خورشیدی در سطح ماه ذخیره می شود.

---

8- طلا

بهشت سرمایه داران

قیمت: 55 دلار برای هر گرم

در بحران های مالی، این فلز گرانبها تبدیل به سرمایه ای ارزشمند می شود و قیمت بالای آن حتی بالاتر هم می رود، اما از این ماده برای مقاصد صنعتی و تولید جواهر هم استفاده می شود. بیش از 188800 تن از این ماده، تاکنون استخراج شده و حدود 56 هزار تن دیگر از آن در زمین باقی مانده است.

---

9- پلاتینیم

فلز کمیاب و ارزشمند برای آزمایشگاه ها

قیمت: 51 دلار برای هر گرم

هر سال فقط چندصد تن از این ماده کمیاب و بسیار مفید استخراج می شود. این فلز بی اثر که واکنش بسیار اندکی با مواد دیگر دارد، در مقابل خوردگی و بسیاری از موارد شیمیایی، ماندگاری بالایی دارد، حتی اگر دما خیلی زیاد باشد.

در نتیجه، از پلاتینیم بیشتر به عنوان یک کاتالیست استفاده می شود که در ابزار آزمایشگاهی، پزشکی و دندانپزشکی هم مصرف دارد.

---

10- رودیم

حفاظت از هوای ما

قیمت: 37 دلار برای هر گرم

رودیم که قدرت افزایش سختی مواد مختلف را دارد، فلز عجیبی محسوب می شود. این ماده برای تولیدکنندگان شیشه بسیار مهم است و در تولید خودرو هم کاربرد دارد، چرا که به عنوان یک کاتالیزور در تبدیل آلاینده های خطرناک به گازهای غیررسمی مانند نیتروژن و کربن دی اکسید به کار می رود.

کانی شناسی

کانی شناسی 
فهرست مقالات کانی شناسی

'مباحث علمی'	انواع کانیها
کانی	گروه فناسیت
شفاییت کانی	گروه الیوین
رنگ کانی	گروه گارنت
رنگ خاکه کانی	گروه Al2SiO5
شیمی کانی	گروه هومیت
جلای کانی	گروه اپیدوت
سختی کانی	گروه پیروکسن
وزن مخصوص کانی	گروه پیروکسویید
بوی کانی	گروه آمفیبول
مزه کانی	گروه سرپانتین
رخ کانی	گروه کانیهای رسی
سطح شکست کانی	گروه میکا
ضرایب شکست نور در کانی	گروه کلریت
هدایت گرما در کانیها	گروه SiO2
رسانش کانیها	گروه فلدسپار
خاصیت مغناطیسی کانیها	فلدسپارهای پتاسیم
خاصیت ارتجاعی کانیها	سری فلدسپار پلدژیوکلاز
خاصیت خمیدگی کانیها	گروه فلدسپاتوئید
خاصیت شکنندگی کانیها	گروه سری اسکاپولیت
خاصیت اومیسانس کانیها	گروه زئولیت
خاصیت رادیواکتیویته کانیها	کانیهای فلزی
پیزو الکتریسیته کانیها	کانیهای گروه اکسیدها
پیرو الکتریسیته کانیها	کانیهای گروه هیدرواکسیدها
اگرگانت	کانیهای گروه هالیدها
سیستم کریستالی	کانیهای کربناته
ساختمان داخلی کانیها	کانیهای نیتراته
فرم کریستالی	کانیهای بوراته
دو قلو	کانیهای سولفاته
رنگ شعله کانیها	کانیهای کروماته
پاراژنز کانیها	کانیهای گروه تنگستانها
پیدایش کانیها	کانیهای گروه مولیبداتها
	کانیهای گروه فسفات
	کانیهای آرسناتها
	کانیهای واناداتها
	فهرست کانی ها

 

ریشه لغوی

لغت مینرال (کانی) که از قرون وسطی مورد استعمال قرار گرفته از لغت یونانی Mna (متشابه لاتینی آن Mina است) به معنی "کانی" یا "گردال" (از نظر معدن شناسی) مشتق شده است، لذا نام فارسی آن یعنی "کانی" معروف موادی است که از کانسارها بدست می‌آورند. 

 

نگاه اجمالی

قرنها پیش از دستیابی انسان به فلزات و علم استخراج و مصرف آنها ، برخی از سنگها و کانیهامهمترین ابزار دفاعی ، زراعی و شکار بشر محسوب می‌شده‌اند. بشر اولیه جهت تهیه ابزار سنگی از مولد دارای سختی زیاد همچون سنگ چخماق ، کوارتزیت ، ابسیدین ، کوارتز و ... که در محیط زندگی‌اش فراوان بوده استفاده کرده است. نحوه استفاده و بکارگیری این مولد آنچنان در زندگی و پیشرفت انسان مؤثر بوده است که بر این اساس زمان زندگی انسان اولیه را به سه دوره دیرسنگی ، میانسنگی) و نوسنگی تقسیم شده‌اند. همزمان با شناخت فلزات و استخراج آنها عصر فلزات آغاز گردید. احتمالاً اولین فلز استخراج شده در حدود 450 سال ق.م ، مس بوده است. 

کانیها از نظر فیزیکی و شیمیایی اجسام طبیعی و همگن هستند که تقریبا منحصرا بصورت بلور و یا لااقل توده بلورین حاوی ذرات ظریف و ریز تا درشت تشکیل می‌گردند. فقط معدودی از کانیهایی که آنها را بصورت جامد می‌شناسیم، به حالت بی شکل و یا ژلهای وجود دارند. با توجه به همگن بودن شیمیایی کانیها ، ترکیب آنها را می‌توان بوسیله فرمول نشان داد. مع ذلک این فرمول در بسیاری از حالات ، منظور عادی شمی را مجسم نمی‌کند، به این جهت در نگارش آن مفاهیم کریستالو شیمی به مقیاس وسیعی باید منظور گردد. برای معرفی کانیها علاوه بر فرمول آنها ، تمام خواص فیزیکی مانند خواص نورانی ، الکتریکی ، مقاومت ، سختی و بالاخره خاصیت بلورشناسی نیز مورد بررسی قرار می‌گیرد. اساس مطالعه این خواص موضوع کانی شناسی عمومی را تشکیل می‌دهد. 

تاریخچه

مصریان قدیم شش هزار سال قبل از میلاد در صحرای سینا فیروزه را به خاطر رنگ زیبایش استخراج می‌کردند. انسانهای عهد حجر ، سنگ آتشزنه را که دارای سطح شکست تیز است، به عنوان چاقو و سرنیزه ، جهت تراشیدن چوب و تهیه نوک تیز کمان به کار می‌برند. علاوه بر تفریت که دارای سطح شکست منحنی شکل است برای تهیه تبر و از سنگ آتشزنه و پیریت جهت تهیه آتش استفاده می‌کردند. 

عهد حجر زمانی خاتمه یافت که انسان توانست در نتیجه تجارب گوناگون از مس و قلع آلیاژی به نام مفرغ یا برنز تهیه کند. در طی عهد برنز بشر قرنها تجربه اندوخت تا سرانجام حدود 1000 سال قبل از میلاد مسیح به کشف و تهیه آهن توفیق یافت. به روایت دیگر حدود 2700 سال قبل عصر مفرغ آغاز شد که در این عصر انسان ابزار خود را از این آلیاژ تهیه می‌نموده است. حدود 3000 سال ق.م مصریها از ذوب سیلیس ، شیشه تهیه نمودند و قرنها پیش از میلاد مسیح چین‌ها در فسیلها از کائولن ابزار چینی می‌ساخته‌اند. در طول تاریخ اطلاعات بسیاری در رابطه با چگونگی شکل گیری ، جنس ، ساختمان و سایر خصوصیات کانیها بدست آمده است. 

سیر تحولی و رشد

اصولا یونانیها نخستین ملتی بودند که جنبه علمی کانیها را بررسی کردند مثل تالس ملطی که 485 سال قبل از میلاد به خاصیت کهربایی کانیها اشاره کرده و تمیش تکلس (527-549 ق.م) که دست به استخراج معادن زد. یک کتاب سنگ شناسی (الاحجار) که به ارسطو (322-384 ق.م) نسبت می‌دادند بعدها معلوم شد که در سده هشتم نوشته شده ، ولی کتابی از شاگردش یتوفر است (288-372 ق.م) بجا مانده بنام "راجع به سنگها" که شاید بتوان گفت اولین کتاب علمی کانی شناسی است. 

کتاب با ارزش دیگری که بعدها نوشته شد بوسیله پزشک رومی جالینوس (201-113 م) بود. اثر دانشمند عالیقدر ایرانی ، ابو علی سینا (1037-970) تحت عنوان "درباره کانیها" را شاید بتوان گفت اولین کتابی است که کانیها را بطور سیستماتیک به چهار دسته تقسیم کرده است. از اروپاییان از کانی شناس آلمانی آلبرت فون بول (280-119 م) یاد می‌کنیم این شخص که به ماگنوس معروف است داراری پنج جلد کتاب از زمینه کانی شناسی است. از دو شخصیت دیگر آلمانی به نامهای باسیلوس والنتین و آگریکولا (1623-1555) یاد می‌کنیم که شخص اخیر بعدها به پدر کانی شناسی معروف گشت. 

آخرین شخصی که کانیها را از نظر ظاهری مورد مطالعه قرار داد، کانی شناس روسی لموسوف (1711-1765) بود. در سال 1669 یک دانشمند دانمارکی به نام نیلس استنسن قانون ثابت بودن زوایا را کشف کرد. در همین سال شخص دیگری به نام اراسموس بارتولینوس موفق به کشف شکست مضاعف کلیست ایسلندی گردید. قانون پارامتر وایس آلمانی در دهه دوم قرن بیستم وضع کرد. در سال 1830 هسل 32 کلاسه را ثابت کرد، پس از آن با استفاده از محاسبات ریاضی فدروف روسی و شنفلیس آلمانی 230 شبکه فضایی را ثابت کردند. با کشف اشعه ایکس بوسیله رنتگن ، تحول عظیمی در کانی شناسی بوجود آمد بدینوسیله برای اولین مرتبه ماکس فون لاوه موفق به مطالعه ساختمان داخلی کریستال گردید. بعد از اینکه استفاده از اشعه ایکس در کانی شناسی نشان داده شد، براگ در سال 1913 اولین ساختمان یعنی شبکه نمک طعام را معرفی نمود. 

کانی چیست؟

کانی عبارت است از عناصر یا ترکیبات شیمیایی طبیعی جامد ، همگن ، متبلور و ایزوتروپ با ترکیبات شیمیایی نسبتاً معین که در زمین یافت می‌‌شود. خواص فیزیکی کانیها در حدود مشخص ممکن است تغییر نمایند. کانیها به صورت اجسام هندسی با ساختمان اتمی منظم متبلور می‌گردند که به آن بلورمی‌گویند. اگر بلور یک کانی را به قطعات کوچک و کوچکتر تقسیم نماییم سرانجام به کوچکترین جزء دارای شکل هندسی منظم خواهیم رسید که آن را واحد تبلور ، سلول اولیه و یا سلول واحد بلور می‌نامند. از کنار هم قراردادن واحدهای تبلور شبکه بلور که سازنده اجسام متبلور است ایجاد می‌گردد. 

علاوه بر کانیهای متبلور با دسته‌ای از ترکیبات دارای تمامی خواص کانی بجز سیستم تبلور می‌باشند که این دسته را شبه ‌کانی می‌نامند و شرایط تشکیل کانیها بسیار متفاوت است ، برخی مانند پیریت ممکن است در شرایط بسیار متنوعی ایجاد ‌گردند در حالیکه برخی دیگر به عنوان شاخص کانی ، فشار ، دماوجود عناصر رادیواکتیو و ... مورد استفاده قرار می‌گیرند. همه کانیها به استثنا شبه‌کانی‌ها در یکی از 7 سیستم تبلور شناخته شده متبلور می‌گردند. برخی از کانیها در شرایط مشابه در کنار هم تشکیل می‌گردند که به آنها پاراژنز با کانی‌های همراه گفته می‌شود. کانیها در طبیعت در اندازه‌‌های بسیار متفاوتی یافت می‌شوند که بر این اساس آنها را به درشت بلور ، متوسط بلور ، ریز بلور و مخفی بلور تقسیم می‌نمایند. برخی از انواع درشت بلور و متوسط بلور در نمونه‌های دستی قابل تشخیص بوده ، انواع ریز بلور توسط میکروسکوپهای قوی و کانیهای مخفی بلور را به کمک اشعه ایکس و میکروسکوپهای الکترونی می‌توان شناسایی نمود. 

اهمیت اقتصادی کانیها

کانیها دارای ارزش اقتصادی بسیار زیادی می‌باشند، بطوری که اقتصاد بسیاری از کشورهای جهان نظیر شیلی ، گینه ... بر اساس مواد معدنی پایه‌ریزی شده است. اگر چه بسیاری از کانیها دارای ارزش درمانی ویژه خود هستند و حتی تعدادی به عنوان مواد سمی و مهلک مورد استفاده قرار می‌گیرند، ولی افرادی نیز وجود دارند که همراه داشتن کانیهای معین را در درمان برخی از بیماریهای موثر می‌دانند. در سراسر جهان عده زیادی علاقمند به جمع‌آوری مجموعه‌های کانی هستند، در یک پیک نیک خانوادگی می‌توان نمونه‌هایی از این خلقت زیبای خداوند جمع‌آوری نمود. با توجه به اینکه در کشور ما کانیهای متنوعی وجود دارند و بسیاری از آنها قابل دسترس می‌باشند. 

کانیها از دوران پیش از تاریخ ، نقشی اصلی در نحوه زندگی بشر و استاندارد زندگی وی داشته‌اند. با گذشت هر قرن ، اهمیت اقتصادی کانیها به گونه‌ای فزاینده بیشتر شده و امروزه به اشکال بیشماری ، از احداث آسمانخراشها گرفته تا ساخت رایانه به آنها وابسته‌ایم. تمدن جدید ، به طور شگفت آوری به کانیها وابسته است و کاربرد وسیع آنها را الزامی کرده است. تعداد کمی از کانیها مانند تالک ، آزبست ، گوگرد و ... به همان شکل استخراج شده ، معروف می‌شوند. اما بسیاری از آنها را برای به دست آوردن یک ماده مفید ، باید در آغاز فرآوری کرد. برخی از محصولات آشناتر عبارتند از : آجر ، شیشه ، سیمان ، گچ و چیزی در حدود بیست فلز از آهن گرفته تا طلا. کانسنگهای فلزی و کانیهای صنعتی در همه قاره‌ها و در هر جا که کانیهای خاص به اندازه کافی تمرکز یافته و استخراج آنها اقتصادی باشد، استخراج می‌شوند. 

مباحث مرتبط با عنوان

• کانی
• بلور
• سنگ شناسی
• شبکه بلوری
• بلور شناسی

Historical geology

زمین‌شناسی تاریخی

از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد

به‌طور کلی زمین‌شناسی تاریخی، شاخه مهمی از علم زمین‌شناسی است که از تاریخ تحولات و تکامل تدریجی زمین و حیاتوجود در آن از ابتدای تشکیل تا به امروز بحث می‌نماید. از این رو زمین‌شناسی تاریخی ارتباط بسیار نزدیکی با چینه‌شناسی،سنگواره‌شناسی و زمین‌گاه‌شناسی دارد. سیر تحولات پوسته زمین اعم از قاره‌ای و اقیانوسی، خاستگاه و موقعیت پیشین و نخستین قاره‌ها، زمان جدایش آنها، تشکیل اقیانوس، منشأ حیات و سیر تکاملی آنها در زمان‌های مختلف زمین‌شناسی، همچنین کوهزایی‌ها و زمان آنها، از جمله فرآیندهایی هستند که در طول تاریخ زمین رخ داده‌اند و در تقسیم‌بندی عمر زمین به دوره‌های زمین‌شناسی نقش اساسی دارند.

محتویات

 [نهفتن] 

• ۱روش زمین‌شناسی تاریخی
• ۲تاریخچه زمین‌شناسی تاریخی
• ۳تولد زمین
• ۴گاهشماری زمین‌شناسی
• ۵واحدهای زمانی زمین‌شناسی
  • ۵.۱بیوزون
  • ۵.۲اشکوب
  • ۵.۳سامانه
• ۶زمان‌بندی زمین‌شناسی
  • ۶.۱دوران دیرینه‌زیستی
  • ۶.۲دوره اردوویسین
  • ۶.۳دوران میانه‌زیستی
  • ۶.۴دوره تریاس
  • ۶.۵دوران نوزیستی
• ۷منابع

روش زمین‌شناسی تاریخی[ویرایش]

روش زمین‌شناسی تاریخی آن است که از طریق مطالعه ساختمان کنونی، اثرات و شواهد پدیده‌های مختلف به چگونگی وقوع و شکل گرفتن آنها پی برده می‌شود. اطلاعات حاصل از یادگیری تاریخ زمین بسیار با ارزش است. برای مثال امروزه زمین شناسان دریافته‌اند که نفت و گاز اغلب بر روی گنبدهای نمکی تجمع پیدا می‌کنند یا زغال‌سنگ‌ها معمولاً در آب و هوای گرم و مرطوب و محیط‌هایمردابی بوجود می‌آیند، از طریق مطالعه گذشته زمین می‌توان به چنین محیط‌های رسوبی یا آب و هوای دیرینه پی برده و در نتیجه راه را برای اکتشاف منابع مذکور هموار نمود.

تاریخچه زمین‌شناسی تاریخی[ویرایش]

انسان از بدو خلقت می‌کوشیده که محیط خود را بشناسد، انسان اولیه از مشاهده پدیده‌هایی مانند: زمین‌لرزه، آتشفشان و باد و باران بهتفکر پرداخته و برای بقای زندگی تلاش نموده تا محیط خود را بهتر بشناسد. زمین‌شناسی تاریخی یکی از شاخه‌های متنوع زمین‌شناسی است که همزمان با پیشرفت این علم بر اهمیت آن افزوده شده‌است. ویلیام اسمیت (۱۸۳۹–۱۷۶۹) مهندس معدن طی تجربیات ۲۴ ساله خود علم چینه شناسی و زمین‌شناسی تاریخی را بنیانگذاری نمود. وی به پدر چینه‌شناسی معروف شده‌است.

انتشار کتاب تئوری زمین) توسط جیمز هاتن توجه مردم را به اهمیت مطالعه زمین و تاریخ آن جلب نمود. هاتن نشان داد که فسیلها بقایای حیات گذشته بوده و برای تعیین سن نسبی زمین می‌توان از آنها استفاده نمود. بعد از کشف مواد رادیواکتیو در اوایل قرن جدید برای تعیین سن زمینی و تنظیم جدول زمانی آن از این مواد استفاده شد. نظریه تکتونیک صفحه‌ای وگنر (۱۹۱۵) به حل مسائل مهم زمین‌شناسی کمک زیادی نمود. با اینکه امروزه اطلاعات زیادی از زمین و تحولات آن کسب شده‌است، ولی مسائل دیگری نیز لاینحل باقی مانده که کشف و حل آنها بر عهده زمین شناسان جوان خواهد بود.

تولد زمین[ویرایش]

حدود ۱۰ میلیارد سال پیش، ستاره که از هیدروژن اولیه زاده شده بود منفجر گردید و بقایای اتم‌های هیدروژن و هلیم و سایر عناصر سنگین آن ستاره در فضا آزاد شد. پنج میلیارد سال بعد خورشید و بیش از یکصد تریلیون اجرام کوچک و بزرگ آسمانی متشکل از مواد مختلف گازی، جامد و یخ در مدارهای مختلف به دور خورشید به گردش درآمده‌اند و تدریجاً نه سیاره به‌طور مستقل (در اثر افزایش گرانش و وزن و حجم) در منظومه خورشیدی شامل عطارد، زهره، زمین، مریخ، مشتری، زحل، سیاره اورانوس، نپتون و پلوتون و قمرهای آنها به وجود آمدند.^[۱]

حرارت کره زمین پس از تولد، به تدریج رو به کاهش نهاد و جو زمین به حد و نقطه بحرانی رسید که دیگر نتوانست بر تراکم خود بیافزاید و ابرها بجای ضخیمتر شدن، رطوبت خود را به صورت باران بر زمین سرازیر نمودند. بارندگی‌ها تا میلیونها سال ادامه یافت تا سرانجام نواحی ژرف و عمیق زمین را پر کرد که به آسانی در آب حل می‌شود، در آب دریاها حل گردید و موجب تشکیل رسوبات آهکیگردید و بدین ترتیب بطور مداوم دی‌اکسید کربن از جو زمین به اقیانوس منتقل گردید.

گاهشماری زمین‌شناسی[ویرایش]

از مدتها قبل زمین شناسان با توجه به ترتیبی که در ته‌نشینی لایه‌های مختلف پوسته زمین وجود دارد، سعی در تدوین جدولی نمودند تا بتوانند هر لایه را در جای خود ترسیم نمایند. در اواخر قرن هفدهم زمین شناسانی که در ایتالیا و آلمان کار می‌کردن یک ستون چینه شناسی سه قسمتی درست کردند. بعداً توسط ورنر پوسته زمین به پنج قسمت تقسیم شد. ورنر طرح تقسیمات خود را بر مبنای منشأ سنگها قرار داد ولی بعد دریافت که برای ایجاد نظم و ترتیب کامل در ستون چینه شناسی، به یک ستون استاندارد در مقیاس جهانی نیاز است. اساس طرح ورنر بر پایه نظریه‌های هاتن و پلوتو نیست‌ها بود. نهایتاً طراحی توسط اسمیت در انگلستان و کوویر در حوزه پاریس ارائه شد که بر مبنای فسیلها بنا شده بود. در اوایل قرن هجدهم زمین شناسان با ادغام نظریه‌هایاستنو، هاتن، اسمیت وکوویر دریافتند، ترتیب پیچیده‌ای در سنگهای پوسته زمین وجود دارد که می‌تواند نماینده ستون چینه شناسی باشد. مطالعه بر روی ستون چینه شناسی تا قرن نوزدهم بطول انجامید تا در نتیجه جدولی تدوین شد که امروزه از آن استفاده می‌شود.

واحدهای زمانی زمین‌شناسی[ویرایش]

در اواخر قرن ۱۹ زمین شناسان متوجه اهمیت و لزوم جدا کردن تقسیمات زمان زمین‌شناسی و سنگها رسوبی نموده در طول زمان شدند. بر همین اساس واحدهای چینه شناسی را به واحدهای زمانی و واحدهای زمانی سنگ شناسی تقسیم نمودند. واحدهای زمانی سنگ شناسی به ترتیب عبارتند از:

بیوزون[ویرایش]

ساده‌ترین و اولین واحدی که در تقسیم‌بندی زمان طبقات رسوبی به کار می‌رود، بیوزون است. بیوزن می‌تواند مجموعه رسوباتی را شامل شود که در آن یک گونه فسیلی جانوری با ارزش چینه شناسی مشخص قرار داشته باشد.

اشکوب[ویرایش]

1. پس از بیوزون واحد بزرگتری که از لحاظ زمانی- سنگی به کار می‌رود، اشکوب است. اشکوب شامل مجموعه طبقات مربوط به رسوبات دریایی با فسیل‌های شاخص است که در مکان معینی دقیقاً مطالعه شده‌است.
2. معمولاً نام اشکوب را از اسم محلی که اولین بار مطالعه شده‌است گرفته و یکی پسوند «ian» به آن اضافه می‌کنند. مثلاً اشکوب لوتسین از کلمه لوتس نام قدیمی شهر پاریس گرفته شده‌است.
3. هر اشکوب چند بیوزون را شامل می‌شود. به عنوان مثال اشکوب کامپانین در حوضه پاریس از دو بیوزون تشکیل گردیده‌است. چنانچه یک اشکوب شامل بیوزن‌های متعدد باشد آن را به زیر اشکوب تقسیم می‌کنند. واحد اصلی کرونوستراتیگرافی که در مطالعات چینه شناسی مورد استعمال بیشتری دارد، اشکوب است.

سامانه[ویرایش]

1. مجموعه چند اشکوب یک سامانه (سیستم) را به وجود می‌آورد. نام هر سیستم از نام یک ناحیه مشخص، یا سری رسوبات به خصوص یا از نام فسیل‌های خاص اشتقاق می‌یابد.
2. به عنوان مثال در حالت اول در دوران دیرینه‌زیستی نام سیستم دونین از ناحیه دون، (Devon) واقع در جنوب غرب انگلستان و در دوران دوم سیستم ژوراسیک از ناحیه ژورا (Jura) واقع در بین آلمان و فرانسه گرفته شده‌است.
3. در حالت دوم نام سامانه کربنیفر از رسوبات کربن‌دار (زغال‌دار) و همچنین نام سامانه کرتاسه از کلمه یونانی کرتا به مفهوم رسوبات کربناته مشتق شده‌است.
4. سرانجام در حالت سوم دوره نومولیتیک که یک زیر سیستم به‌شمار می‌رود و مترادف پالئوژن است، نامش از فسیل نومولیتس اخذ گردیده‌است.
5. بعضی از سیستم‌ها به زیر سیستم نیز تقسیم شده‌است. مثلاً سیستم ژوراسیک به زیر سیستم‌های لیاس، دوگر و مالم تقسیم شده‌است.

دوران (Erathem) سرانجام چند سامانه یک دوران را تشکیل می‌دهند؛ که تعریف دوران بر اساس دلایل و شواهد دیرینه شناسی، چینه شناسی، تغییرات مهم در عالم جانوری و گیاهی یا به عبارت دیگر تکامل موجودات و همچنین دوره‌های کوهزایی است.^[۱]

زمان‌بندی زمین‌شناسی[ویرایش]

زمان‌بندی زمین‌شناسی
پیدازیستی(فانروزوئیک)	نوزیستی(سنوزوئیک)	کواترنری
		نئوژن
		پالئوژن
	میانه‌زیستی(مزوزوئیک)	کرتاسه
		ژوراسیک
		تریاس
	دیرینه‌زیستی(پالئوزوئیک)	پرمین
		کربونیفر
		دوونین
		سیلورین
		اردویسین
		کامبرین
نهان‌زیستی (پرکامبرین)	پیشین‌زیستی (پروتروزوئیک)
	نخست‌زیستی (آرکئن)
	پیشازیستی (هادئن)

تاریخ زمین به دو قسمت بزرگ تقسیم شده‌است که یکی بزرگ‌ابردوران پرکامبرین (نهان‌زیستی) و دیگر اَبَردوران پیدازیستی است. پرکامبرین به سه ابردوران هادئن، نخست‌زیستی (آرکئن) و پیشین‌زیستی (پروتوزوئیک) تقسیم شده‌است. ابردوران پیدازیستی به سه دوران دیرینه‌زیستی، میانه‌زیستی و نوزیستی بخش شده‌است.^[۲]

دوران دیرینه‌زیستی[ویرایش]

دوران دیرینه‌زیستی (پالئوزوئیک) که از حدود ۵۹۰ میلیون سال پیش شروع و پایان آن ۲۲۵ میلیون سال پیش بوده‌است، به هفت دوره تقسیم می‌شود. در ابتدای این دوران بخش وسیعی از کره زمین را اقیانوس فرا گرفته ولی در اواخر آن قاره بزرگ پانجه‌آ تشکیل شد و مناطقی از زمین بالا آمده، رشته کوه‌هایی تشکیل شدند. یکی از دلایل عمده تحولات جانوران و زیادی بی مهرگان آبزی و صدف دار وجود دریای کم عمق و گرم در اولین دوره دوران دیرینه‌زیستی یعنیکامبرین بوده‌است که بیشتر سطح زمین را می‌پوشاند. از مهمترین جانداران این دوره سه‌بندی‌ها (تریلوبیت‌ها) از گروه بندپایان بوده که شبیه به خرچنگ‌هاینعلی امروزی بودند.

دوره اردوویسین[ویرایش]

در دومین دوره یعنی اردوویسین اولین ماهی‌ها ظاهر شدند و به خاطر اینکه بدن آنها پوشیده از صفحات استخوانی بودند به آنها ماهی‌های زره دار گویند. در سومین دوره یعنی سیلورین اولین گیاهان خشکی زی که ساقه، ریشه و برگ نداشتند ظاهر شدند که به جای این ساختارها اندامی قابل انعطاف داشتند و با هاگ تولید مثل می‌کرده‌اند، در چهارمین دوره دوونین اولین دوزیستان و اولین درختان از نهانزادان آوندی که با دانه تولید مثل می‌کرده‌اند ظاهر شدند، در پنجمین دوره یعنی کربونیفر انواع گیاهان خشکی زی گسترش یافتند، گرمی هوا موجب توسعه جنگلهای انبوه نهانزادان آوندی شد که بخش وسیعی از نیمکره شمالی را فرا گرفته بود در دریاهای دوره کربونیفر گروهی ازبی مهرگان به نام بازوپایان زندگی می‌کردند که دارای دو صدف بالایی و پایینی بودند از مهمترین بازوپایان اسپیریفر را می‌توان نام برد.

دراین دوره اولین خزنده شبیه سوسمارها ظاهر شدند، این خزنده‌ها بر خلاف دوزیستان قادر به تخم‌گذاری در خشکی بودند، در ششمین دوره یعنی پرمین خزنده‌ها زیاد شدند و برخی از انواع جانداران گذشته منقرض شدند.

دوران میانه‌زیستی[ویرایش]

دوران میانه‌زیستی (مزوزوئیک) از ۲۲۵ میلیون سال تا ۶۵ میلیون سال پیش را شامل می‌شود. تغییرات شدید سطح زمین در این دوره به وقوع پیوسته‌است. قاره بزرگ پانجه‌آ به چند قاره کوچکتر تقسیم شد و در آنها رشته‌کوههایی بوجود آمد. این دوران به علت گسترش و فراوانی خزندگان به دوران خزندگان نیز معروف است، آب و هوای این دوران گرم بوده و به سه دوره تریاس، ژوراسیک وکرتاسه تقسیم شده‌است.

دوره تریاس[ویرایش]

در دوره تریاس دایناسورها، پرندگان ابتدایی و پستانداران کوچک گسترش یافتند. از مهمترین بی مهرگان دوران میانه‌زیستی آمونیتها هستند. در دوران کرتاسه گیاهان گلدار، درختان میوه و برگ ریزان ظاهر شدند.

دوران نوزیستی[ویرایش]

دوران نوزیستی که از ۶۵ میلیون سال قبل شروع شده‌است به دو دوره ترشیاری و کواترنری تقسیم می‌شود که دوره نئوژن یا کواترنر از حدود ۲ میلیون سال قبل شروع شده و هنوز نیز ادامه دارد. فعالیت تکنونیکی (زمین ساختی) در این دوران افزایش یافت که نتیجه آن بوجود آمدن رشته کوه‌هایی مانند هیمالیا، البرز، زاگرس و آلپ بود. مهمترین حادثه این دوران گسترش و تنوع پستانداران است که به این علت این دوران را دوره پستانداران لقب داده‌اند. نومولیت‌ها که نوعی از آغازیان و از گروه روزنداران بوده‌اند از فسیل‌های راهنمای مهم اوایل دوران نوزیستی محسوب می‌شوند. دوره کوارتنر با ظهور یخبندان عظیم در سطح کره زمین مشخص می‌شود که باعث تغییرات شدید آب و هوایی و انقراض بعضی از جانوران و ظهور انواع دیگر شده‌است در این دوره است که انسان پا به عرصه وجود می‌گذارد و گیاهان و جانوران امروزی پدیدار می‌شوند.